فضای مجازی فرصت ها یا تهدیدات

در فضای مجازی چگونه شایعه را تشخیص دهیم!؟

شایعه در اصطلاح:
شایعه، خبر یا اطلاعات تأیید نشده‌ای است که مورد توجه گروه یا جمعیت خاصی بوده و برای ایجاد باور نزد دیگران معمولاً از فردی به فرد دیگری به طور شفاهی بدون هیچ‌گونه اطمینان و دلیل و مدرک کافی انتقال می‌یابد.
در ارتباطات اجتماعی خواسته یا ناخواسته بخشی از محاوره‌های روزانه‌ی ما را شایعات یا چیزهای ساختگی تشکیل می‌دهد.
در جوامعی که فقر اطلاع‌رسانی حاکم باشد شایعات رواج دارد.
هم‌چنین در بین جمعیت‌هایی که به لحاظ سادگی و زودباوری و تأثیر‌پذیری آمادگی روانی بیشتری برای دریافت و انتقال شایعه دارند، شایعه رونق بیشتری دارد.
می گویند:
شایعه چون آب دریاست یعنی هرچه نوشیده شود، بیشتر ایجاد عطش می کند.
چرا که معمولا شایعه ایجاد ترس و نگرانی در جامعه می نماید و مردم به علت عدم دسترسی به اطلاعات دقیق به آن پناه می برند و آن را دهان به دهان نقل می کنند و گاه بر آن می افزایند.

ویژگیهای انسانهای شایعه گو:
ساده لوح هستند
ناامنی و زودبرانگیختگی خاصی دارند.
گزافه گویی می کنند.
ایستایی شخصیت دارند(دچار نوعی اختلال شخصیت هستند)
کژاندیشی انها بالا می باشد.
دروغ گویی در انها زیاد است.
دارای رشد اجتماعی بالایی نیستند.
انسان های فرصت طلبی هستند.
دنبال مقاصد و منافع شخصی و گاه غیرانسانی هستند.
دارای رشد اخلاقی بالایی نیستند.

در شرایط زیر شایعات انتشار می‌یابد:
1. اهمیت خبر
2.ابهام در جامعه
3.نگرانی و اضطراب شخصی و اجتماعی
4. استعداد شایعه پذیری:
(افرادی که سلامت روان و اندیشه‌ی متعادل و خلاق داشته و هنگام مواجه شدن با سخن لغو، بدون تعییر وضعیت روانی و نشان دادن حالات احساسی و هیجانی و تأیید یا تکذیب آنی، با تأمل و تأنی ‌به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم در پی وارسی شواهد علمی و دلایل منطقی و مدارک بر ‌می‌آیند کمتر دچار پذیرش شایعات می‌شود.)

عواملی که در شایعه موثرند عبارتند از:
الف) عوامل فردی
1- بی خبر از خبرهای درست و مطمئن
2- پرکردن اوقات و انواع سرگرمی ها
3- جلب توجه دیگران که می توانند از اختلالات شخصیت هم نشات بگیرد.
4- ایجاد قدرت یا تسلط بر شنونده و غلبه بر آنها
5- وصول به منافع شخصی و مطامع شخصی و نفسی خود
ب) عوامل اجتماعی
1- خلاء خبری و تشنگی در شنیدن خبر و رویدادهای مهم
2- انواع ابهامات در خبر و رویدادها در موقعیت های مورد نظر
3- نیازمندی انسان ها به انواع تنوع ها
4- انواع ترس های اجتماعی
5- ارضای نیازهای کاذب
6- وجود انواع رخداد مهم اجتماعی در موقعیت های خاص
7- نوعی پرخاشگری نسبت به فرد، گروه یا قشری از جامعه (به معنای اعتراض اجتماعی)
8- ترور شخصیت و زیر سوال بردن برخی شخصیت های اجتماعی
9- ایجاد نوعی وجهه برای خود و گروه خود

راهکارهای پیشگیری و مقابله ای
1) در مقابل شخص شایعه گو، این چند سوال لزوماً پرسیده شود:
- آیا می‌توانید شخصاً صحت آن را ثابت کنید؟
- مستندات شما در ارتباط با این خبر چیست؟
- از کدام منبع شنیده‌اید؟
2) آگاه نگه داشتن مردم نسبت به رویدادهای اجتماعی، اطلاع‌رسانی سریع و صحیح
3) تلاش در جهت زدودن اضطراب و نگرانی عمومی مانند رفع بعضی از نگرانی‌‌های عمومی، نظیر دسترسی به مراکز بهداشتی و خدمات درمانی، برخورداری از تصویری مثبت و روشن به آینده‌ی خود و..
4) دانش‌افزایی عمومی و تعمیق بینش مردم در مورد شایعه
5) هماهنگی و استمرار در ارائه‌ی اطلاعات صحیح
6) بی ‌توجهی به شایعه‌ها و عدم تکرار آن
7) شناسایی منابع و افراد شایعه ساز و بی اعتبار کردن منبع آن
8) پرورش تفکر و اندیشه منطقی در مقابله با انواع افکار سطحی مانند شایعه و دروغ و ..
9) تقویت روح اخلاق محوری در امور فردی و اجتماعی