کانال تجزیه و ترکیب قواعد مترجمی

«عظیم» و «اعلی» دو صفت پروردگار در قرآن هستند. این دو چه تفاوتی با هم دارند؟


پاسخ
الف. «عظیم‏»؛ به معنای بزرگ و ضدّ صغیر(کوچک) است.(قاموس قرآن)

خواه محسوس باشد؛ مثل‏ «فَکانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ»(شعراء، 63: «...و هر پاره‌اى همچون کوهى بزرگ بود»)

و خواه معقول و معنوى؛ مانند «وَ نَجَّیْناهُ وَ أَهْلَهُ مِنَ الْکَرْبِ‏ الْعَظِیمِ»(صافات، 76: «و او و کسانش را از اندوه بزرگ رهانیدیم»)

و «وَ لَقَدْ آتَیْناکَ سَبْعاً مِنَ الْمَثانِی وَ الْقُرْآنَ‏ الْعَظِیمَ»(حجر، 87: «و به راستى، به تو سبع المثانى‏ [سوره فاتحه‏] و قرآن بزرگ را عطا کردیم»)

«عظیم»؛ از اسمای حسناى الهی است و مراد از آن عظمت واقعى و معنوى است، نه مثل عظمت جسم.(قاموس قرآن)

این کلمه در قرآن مجید در وصف خدای تعالى آمده است؛ مانند «وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْعَظیمُ»(شوری، 4)

همچنین براى اجر و فَوز نساء، 13) عرش توبه،129) کرب انبیاء، 76) و غیره نیز به‌کار رفته است.

ب. «أَعْلَى» از ریشه «علو» به معنای بالا، و نقطه مقابل واژه «سفل» است.(مفردات راغب)
و «اعلی»؛ یعنی شریف‏تر و برتر.(مفردات راعب)

معنای «اعلی» در آیه شریفه «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى»؛ یعنی این‌که خداوند برتر از آن است که چیزى با او مقایسه شود.
تعبیر به «اعلى» بیانگر این حقیقت است که خداوند از هر کس و هر چیز و هر چه تصوّر کنیم، و هر خیال و قیاس و گمان و وهم، و هر گونه شرک جلى و خفى برتر و بالاتر است.(تفسیر نمونه)

ج. با توجه به مطالب بالا؛ در تفاوت میان اعلی و عظیم باید گفت: در «اعلى» جنبه مقایسه خداوند با دیگر موجودات او مورد نظر است، ولى در عظیم چنین جهتى مورد نظر نمی‌باشد.

البته در این مورد، تفسیر دیگری نیز موجود است که اگر چیزی با توجه به حقارتى که دارد به او منسوب‏ گردد، او «عظیم» و «کبیر» خواهد بود، و اگر با توجه به دنائت و پستى(معنوی) که دارد به او انتساب یابد، او «علىّ»، «اعلى» و «متعالى» می‌باشد.(الرسائل التوحیدیه: علامه طباطبایی)

@Arshive_ghoran