طلبگی یعنی پا به رکابی

#تقریر_نویسی مقدمه شهید صدر بر علم #اصول در کتاب #معالم_الجدیده – قسمت اول


تعریف علم اصول
ما در تمام افعالی که در انجام می دهیم یک حکم شرعی داریم که آیا آن کار را باید انجام بدهیم یا نباید انجام بدهیم و یا مباح است (مختاریم که انجام بدهیم یا ندهیم)؛ علم فقه علمی است که وضعیت ما را در هنگام انجام افعال مشخص می کند که حکم شرع مقدس در اینجا چیست.
این علم به طور کلی به دو شیوه حکم شرعی را استنباط می کند یا غیرمباشر یعنی به وسیله استدلال حکم شرعی را فی الواقع کشف می کند و در اختیار می گذارد و وضعیت انسان را نسبت به آن عمل مشخص می کند و یا مباشر یعنی زمانی که نمی تواند حکم شرع را در آن عمل در واقع کشف کرد یک سری قواعد می آورد که وضعیت ما را مباشرتاً در آن فعل خاص مشخص می کند که چه کار بکنیم.
این قواعد که در روش مباشر و غیرمباشر به کار می رود یک وجوه مشترکی دارند که به صورت عمومی می توانند مورد استفاده ما قرار بگیرند؛ به علمی که به این عناصر مشترک در عملیات استنباط حکم شرعی می پردازد؛ اصول می گویند. إنّ علم الاصول «هو العلم بالعناصر المشتركة في عملية الاستنباط»
اما این عناصر مشترک چیست؟
برای پاسخ به این سوال سه حکم فقهی در سه باب بررسی می شود تا روشن شود که در هر سه از یک طریقه استفاده می شود.
حکم اول در این است که آیا بردن سر زیر آب روزه را باطل می کند؟
در اینجا فقیه می گوید که بنا بر روایتی که یعقوب ابن شعیب از امام صادق نقل می کند که لا يرتمس المحرِم في الماء ولا الصائم‏ و چون روای ثقه است و ما باید به ثقه اعتماد بکنیم و عرف عام از این عبارت تحریم را می فهمد پس بردن سر در حالت روزه زیر آب حرام و روزه را باطل می کند
حکم دوم این است که آیا مالی که از پدر به پسر به ارث می رسد خمس دارد؟
در اینجا فقیه می گوید که بنا بر روایتی که علی ابن مهزیار از امام صادق نقل می کند که أنّ الخمس ثابت في «الميراث الذي لا يحتسب من غير أبٍ ولا ابن» و چون روای ثقه است و به او اعتماد داریم و عرف عام از این عبارت عدم وجوب را می فهمد پس ارثی که پسر از پدر می برد خمس ندارد.
حکم سوم این است که آیا نماز با قهقه باطل می شود؟
اینجا هم فقیه با همان سبک قبلی یک روایت از یک شخص ثقه نقل می کند و با استناد به فهمی که عرف عام از آن عبارت می کند از آن به ابطال نمازی که در آن قهقه رخ بدهد حکم می کند و روایت این استرواية زرارة عن الإمام الصادق عليه السلام أ نّه قال: «القهقهة لا تنقض الوضوء وتنقض الصلاة»
عناصر مشترکه:
1. رجوع به عرف عام در فهم نص
به این قاعده در اصول حجیت ظهور می گویند.
2. امر شارع به تبعیت از راویان ثقه
به این قاعده در اصول حجیت خبر می گویند
البته علاوه بر عناصر مشترک در مسائل فقهی عناصر خاص آن مسئله نیز وجود دارد که از مسئله ای به مسئله دیگر تغییر می کند. مثلا در روایت اول عنصر خاص راوی بودن یعقوب بن شعیب و حرمت ارتماس است.
وفي علم الاصول تُدرس العناصر المشتركة في عملية الاستنباط التي لا يقتصر ارتباطها على مسألةٍ فقهيةٍ خاصّةٍ بالذات. وفي علم الفقه تدرس العناصر الخاصّة بكلّ عمليةٍ من عمليات الاستنباط في المسألة التي ترتبط بتلك العملية.
پس علم اصول و فقه در نقطه استنباط حکم شرعی با هم مشترک هستند؛ ولی علم فقه به نفس عملیات استنباط کار دارد و علم اصول به عناصر مشترک در عملیات استنباط. و فقه با استفاده از عناصر مختصه و مشترکه در یک مسئله حکمی شرعی برای یک عمل را صادر می کند.
موضوع علم اصول
با توجه به تعریفی که شد موضوع علم اصول عملیات استنباط احکام شرعی است.
اصول منطقِ علم فقه
اهمیت علم اصول در عملیات استنباط
یک خطا
تأثیر متقابل اصول و فقه
موارد 3 تا 6 بعلاوه دانلود فایل PDF در لینک زیر
http://talabagi.blog.ir/post/104
#اصول_فقه
#شهید_صدر

لینک عضویت https://telegram.me/talabagi