حاج آقا مجتبی تهرانی رحمة الله علیه

﷽
رُوِيَ‏ عَنْ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ‏ صَلَّى‏ اللَّهُ‏ عَلَيْهِ‏ وَ آلِهِ‏ وَ سَلَّمَ‏ قال:
«اَلدُّنْيَا دُوَلٌ، فَمَا كَانَ لَكَ مِنْهَا أَتَاكَ عَلَى ضَعْفِكَ، وَ مَا كَانَ عَلَيْكَ لَمْ تَدْفَعْهُ بِقُوَّتِكَ، وَ مَنِ انْقَطَعَ رَجَاؤُهُ مِمَّا فَاتَ‏ اسْتَرَاحَ‏ بَدَنُهُ، وَ مَنْ رَضِيَ بِمَا رَزَقَهُ اللَّهُ قَرَّتْ عَيْنُهُ»
ترجمه: از رسول خدا (ص) منقول است که فرمود: دنيا متحوّل است و ثبات و قرار ندارد. آنچه كه براى تو مقرّر شده است به تو خواهد رسيد، گرچه در نهايت ضعف و ناتوانى باشى؛ و آنچه كه به ضرر و زيان تو باشد باز هم به تو خواهد رسيد، گرچه در كمال قدرت و نيرومندى باشى و هرگز جلوی آن را نتوانى گرفت. و هر كس كه اميد خود را از آنچه كه از دست رفته قطع كند، بدنش آسايش خواهد داشت و آن كس كه راضى باشد به آنچه كه خدا روزى او نموده دل و چشمش روشن خواهد شد.
شرح: روایت از پیغمبر اکرم منقول است که حضرت فرمودند: امور دنیایی یعنی مادّیّت، این ها در گردش است؛ یعنی یک امر ثابتی نیست. فرق بین نشئه دنیا و آخرت هم در همین است و آن این است که آخرت ثابت است ولی دنیا، از نظر علمی اش هم این جوری است. این در گردش است، هیچ چیزش ثابت نیست، نه خوشیش ثابت است، نه ناخوشیش ثابت است؛ نه نفعش ثابت است، نه ضررش ثابت است. «اَلدُّنْيَا» قانون کلّی اوّل حضرت می فرماید. «اَلدُّنْيَا دُوَلٌ»؛ این را بدانید، هیچ چیز ثابت نیست. خب حالا اگر ما بخواهیم کلّیش را بگوییم راجع به اینکه در گردش است، و آن این است به این که هم درش چیزهایی هست که به نفع انسان است، هم به ضرر است. پس نمی شود از اوّل که به دنیا می آیی تا آخرش خوش باشی یا همه اش به نفعت باشد. نه خیر این جوری نیست.
«فَمَا كَانَ لَكَ مِنْهَا أَتَاكَ عَلَى ضَعْفِكَ»؛ آنی که به نفع تو بود و بناست آن به دستت برسد در تقدیر الهی به تو می رسد، چه توانمند باشی چه ناتوان باشی. «فَمَا كَانَ لَكَ مِنْهَا»؛ آنی که به نفع توست از دنیا «أَتَاكَ» می آید. به تو می رسد؛ امّا « عَلَى ضَعْفِكَ»؛ جایی که ناتوان هم باشد. از آن طرف، «وَ مَا كَانَ عَلَيْكَ»؛ آنجایی را که باید به قول ما ضررت هست، در آنجا «لَمْ تَدْفَعْهُ بِقُوَّتِكَ»؛ خیال نکنی با زورت می توانی او را دفعش بکنی، بناست که پس گردنی بخوری، می خوری هیچ شکّی درش نیست. همین دو تا جمله معنایش این است به این که این را بدان! اساس کار دست دیگری است، توجّه می کنید؟ شد! نافع دیگری است، ضار، دیگر است؛از دیدگاه تو،که نفع و ضرر را ارزیابی می کنی، دست تو نیست، خیال بکنی،که با زورت تو بتوانی نفع به خودت. خودت،منهای آن؛ گوش کنید! نه خبری نیستش، تو نمی توانی کاری کنی، دست یکی دیگر است. بله از او بخواهی نفع را می رساند، از او بخواهی دفع را به قول ما، چون دفع دارد.دفع و ضرر را، دفع می کند برایت. خودت، توجّه می کنید چه می خواهم بگویم؟ زورت، نه ضعفت، نه قوّتت کارساز نیست. نگاه کنید اوّلی می فرماید: ضعف، دوّمی می فرماید قوّت.خیال نکنی اینجا ضعف و قوّت تو کارساز است؛ این کار ساز نیست.ضعیف باشی، بناست نفع برسد؛ یعنی او تقدیر کرده است، به تو می رسد. اگر قوی باشی، بخواهی دفع بکنی ضرر را نمی توانی. درست است؟ این برای خاطر چی؟ برای این که تو سرنخ درونت را با دیگری پیوند بدهی و از او بخواهی، درست است؟ نفع را برساند و ضرر را دفع کند. این قسمت اوّل.